پیام به مناسبت درگذشت سیمین دانشور

شخصیتی ممتاز با ذوقی کم نظیر

درگذشت بانوی فرهنگ و ادب معاصر ایران و یکی از بزرگ‌ترین رمان‌نویسان زبان فارسی ضایعه‌ای بزرگ و مایه درد و دریغ است. دکتر سیمین دانشور که از خاندان فضل و دانش و فرهنگ و همسر مرد بزرگ فرهنگ و ادب معاصر جلال آل احمد بود، از شخصیتی ممتاز و ذوق ادبی و هنری کم‌نظیری بهره داشت، چنان که رمان «سووشون» او در زمره‌ رمان‌های اثرگذار عصر قرار گرفت. او بانویی بافرهنگ و خوش‌سخن، اما کم‌گوی و گزیده‌گو و متواضع و بی‌ادعا و صبور بود. در آثار اواخر عمرش و مخصوصا در «جزیره‌ سرگردانی» که به شیوه‌ای نزدیک به شیوه‌ پست‌مدرن نوشته شده است، قدری از آن‌چه را که در دل داشت و معمولا اظهار نمی‌کرد، بازگفته است. روانش در پرتو رحمت الهی شاد باد که زنی بزرگ بود و از صبر و متانت حاصل از آگاهی به زمان، بهره‌ها داشت.

به قلم رضا داوری اردکانی منتشر شد

 

فلسفه، ایدئولوژی و دروغ

دکتر داوری اردکانی کتاب «فلسفه، ایدئولوژی و دروغ» را در تفسیر سخن پایانی محاوره «فلسفه، سیاست و خشونت» دکتر نوشته است و به این جهت می توان آن را مجلد دوم کتاب «فلسفه سیاست و خشونت» خواند. نویسنده در پایان آن محاوره در پاسخ به این پرسش که فلسفه با یأس چه مناسبت دارد به قصد رد و انکار یأس و اینکه سخن من سخن یأس نیست بلکه پرسش از وضع کنونی اخلاق است، نوشته است: «یأس نه بلکه دروغ نگفتن به چشم و گوش و دل و جان» و این یعنی مأیوس نیستم اما می پرسم چرا نه صرفاً به یکدیگر بلکه به چشم و گوش و دل و جان خود دروغ می گوییم. نویسنده در ابتدای مقدمه کتاب می نویسد: «این پاسخ که قدری متشابه و مبهم است به بحران اخلاق در زمان ما و انحطاطی که جهان را به خطر انداخته است باز می گردد. پس باید در توضیح آن سعی شود».

ادامه مطلب

سخنرانی در آیین نودمین سال افتتاح کتابخانه مجلس شورای اسلامی

قانون را باید درست نوشت

من معلم دانشکده ادبیات بوده‌ام و علاقمند به زبان فارسی، اما گلایه‌ای دارم و آن اینکه قانون را باید درست نوشت، باید به شکلی نوشته شود که کسی نتواند بخش یا لفظی از آن را کم یا زیاد کند، البته در قانون حرف‌های کلی و مبهم جایی ندارد. معلم با کتاب سر و کار دارد. اینجا هم کتابخانه مجلس است که در حال حاضر یکی از کتابخانه‌های مهم کشور شمرده می‌شود، پس باید مرجع نمایندگان مجلس باشد، اینطور هم هست و بیشتر کتاب‌هایی که مناسب کار قانون، قضا و حکومت باشد اینجا موجود است.

 

ادامه مطلب

سخنرانی نشست بررسی وضعیت فلسفه معاصر ایران

بدون فلسفه، آینده‌نگری نداریم

من در دهه 70 عمرم بیش از 20 کتاب تالیف کرده ام که بخشی از این آثار گردآوری و برخی دیگر کارهای اصلاحی گذشته و تالیفات جدید من هستند. من پژوهشگر نیستم و وقتی راجع به برنامه‌ریزی می‌نویسم پژوهشی درباره اینکه برنامه‌ریزی چیست نمی‌دهم، چون در این صورت مخاطب توقع دارد درس بیاموزد.  مساله من «فلسفه» است .به طور مثال در کتاب «سیری در تاریخ روشنفکری در ایران و جهان» مساله من این است که روشنفکری چیست؟ چگونه و چرا پدید آمده و در میان ما چه سرنوشتی داشته است؟

 

ادامه مطلب

سخنرانی در مراسم اختتامیه روز جهانی فلسفه

دو دیدگاه در باره طبیعت

بسیار خوب است که مؤسسه حکمت و فلسفه موضوع فلسفه و شناخت طبیعت را انتخاب کرده است. آیا منظور از شناخت طبیعت، طبیعیات به معنایی است که متقدمان می‌گفتند یا بابی بود از باب فلسفه نظری؟ به اعتقاد بنده بهتر است بگوییم «فلسفه و طبیعت» البته احتمالاً مراد مسئولان مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، علوم طبیعی است که می‌خواهند ارتباطی میان فلسفه و علوم طبیعت را بیان کنند و اینکه فلسفه چه ارتباطی با سایر علوم دارد. فلسفه و طبیعت با فلسفه و علم طبیعت تفاوت دارد، بنابر این ما نمی‌توانیم از نسبت فلسفه و فیزیک به معنای جدید لفظ برسیم. اینکه طبیعت در فلسفه چگونه تلقی می‌شود نظری صرف نیست. ما می‌گوییم طبیعت مرده است؛ مگر هر روز نمی‌خوانیم طبیعت بی‌جان!

 

ادامه مطلب

سخنرانی در جشن هشتاد سالگی

Dr. Davari

از گذشته ام خشنودم

این ناچیز هرگز نمی دانسته و حتی به دشواری تصور می کرده است که در پایان عمر چنین مورد لطف و احسان بزرگان و صاحبنظران کشور قرار گیرد. من نمی دانم برای علم و فلسفه کشورم چه کرده ام و برای آینده چیزی آورده ام یا صرفاً با سیاه کردن کاغذ، به قول حافظ «خلعت شیب را چون تشریف شباب آلوده کرده ام» و مایه اتلاف وقت و ملال خاطر خوانندگان شده  ام. می دانم که این مجلس، مجلس حکم درباره کار و آثار من و ردّ و تأیید آنها نیست، بلکه مجلس احسان در حق کسی است که عمر را با کتاب و مطالعه به سر برده و وظیفه دانشجویی خود را انجام داده است. وقتی به گذشته خود نظر می کنم از اینکه همواره با کتاب محشور بوده  ام، خشنودم. اهل معرفت و درک و درایت کشور هم چنانکه دیده  ایم و می  بینیم قدر این تعلق خاطر به علم را می ‌دانند.

ادامه مطلب

سخنرانی در مراسم چهارمین جایزه علمی استاد علی‌محمد کاردان

مردی که خوب زندگی کرد

من فرمایش اساتید را درباره خودم تکذیب نمی‌کنم این برخورداری از لطف و احسان بزرگانی که به گزافه سخن نمی‌گویند، برایم کافیست آنچه از معنای خوشبختی آموخته‌ام که البته معنایش روشن نیست، بودن در مجلس استاد دانشمند فقید مرحوم کاردان است. یکی از افرادی که بیشترین فرصت هم‌صحبتی با او را یافتم مرحوم کاردان است، ما سال‌ها روزی چند ساعت هم‌اتاق بوده و گاهی با هم صحبت می‌کردیم اما در مجموع ایشان بسیار شیرین‌سخن و مجلس‌آرا بودند و من از هم‌صحبتی با ایشان لذت می‌بردم. اگر از سال 87 تاکنون برای استاد کاردان مجلس برگزار شده و خیابان و دانشکده به نامشان نامگذاری شده، همه به دلیل استعداد ایشان بوده است.

 

ادامه مطلب

سخنرانی در همایش علم دینی

ایرانیان فلسفه یونان را احیا کردند

زمان، زمان مسئله است و از این جهت جای خوشبختی است. مساله من همواره این بوده است که ابن‌سینا و فارابی چگونه فیلسوف شدند، یعنی چه پرسشی داشتند که دنبال فلسفه رفتند؟ آیا فکر کرده ایم که ما چه سروکاری با فلسفه داریم و چرا فلسفه را فلسفه اسلامی می‌خوانیم. ما فلسفه یونانی را احیا کردیم و فلسفه یونان در عالم اسلام و ایران مورد توجه قرار گرفت و جاهایی مانند هند، اندونزی، مالزی نفوذ کرد که از طرف ایران به آن مناطق نفوذ کرد.

 

ادامه مطلب

سخنرانی در سالن سرای اهل قلم بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب

تحول در ایران را پیش بینی کردم

فکر نمی‌کردم در ۴۵ سالگی کتاب «وضع کنونی تفکر در ایران» حضور داشته باشم و حرف بزنم و از این بابت بسیار خرسندم. هر نویسنده‌ای که مطلب می‌نویسد مخاطبانی دارد که می‌خواهد دیگران آن را خوانده و درباره آن اظهارنظر کنند اما درباره کتاب «وضع کنونی تفکر در ایران» کمتر اظهارنظر شده، شاید مطالب چندان مهمی نداشته است. اواخر سال ۱۳۴۵، مقدمه‌ای که من بر «وضع کنونی تفکر در ایران» نوشته بودم، حذف شد. در واقع این مقدمه، یک نوع پیش‌بینی بود. پیش‌بینی تحول عظیم در کشور که البته هنوز جرقه‌های انقلاب اسلامی، ظاهر نشده بود و من هم به خاطر حذف این مقدمه اعتراضی نکردم، اما در سال ۵۸ تعبیری را که بیان دیگری از همان مقدمه بود، نوشتم و کسی هم خرده‌ای به من نگرفت. چرا که آن زمان به پیروزی انقلاب نزدیکتر شده بودیم.

 

ادامه مطلب

سخنرانی در همایش حکمت سعدی

سعدی آغازگر عصر جدید تاریخ

ما نیازهایی داریم که کم و بیش خود به خود فراهم می‌شود و برخی که آن را زیاد احساس نمی‌کنیم، از جمله نیازهایی که ما کمتر احساس می‌کنیم نیاز به شعر و از جمله شعر سعدی است. در واقع باید پرسید: ما بدون شعر چه هستیم؟ پاسخ به این سؤال عظمت شعر سعدی را بیشتر آشکار می‌کند، چرا که سعدی برای ما یک تفنن نیست. سعدی در تاریخ ما ادامه پیدا کرده است و ادامه خواهد یافت.

 

ادامه مطلب