1– از دیدگاه جنابعالی معنا و گستره مفاخر چیست و مهمترین معیار و شاخصه های شناسایی مفاخر فرهنگی را در چه می دانید؟
آدمی به این جهان خوب و بد بستگی دارد و کسانی را که در قوام آن اثر گذاشته اند بزرگ و مایه فخر می داند. مفاخر کسانی هستند که در علم و فرهنگ و هنر و سیاست و اخلاق سخن نو پیش آوردند و بنیاد تازه نهاده و اسوه مردمان شده اند. بخشی از گذشته آدمیان و تاریخ آنها به مفاخر تعلق دارد زیرا مفاخر پشتوانه همبستگی نظام های زندگی و دوام جامعه ها و کشورها هستند و عجیب نیست که بعضی مورخان کتاب های تاریخی که نوشته اند تاریخ مفاخر است.
2- به نظر جنابعالی مفاخر علمی و فرهنگی یک کشور چه رابطه ای با هویت و خودباوری آن ملت و کشور در فرآیند جهانی سازی دارند؟
مفاخر گرچه از میان قوم خاص برمی خیزند و در فرهنگ پرورش می یابند ممکن است تنها به قوم خود تعلق نداشته باشند بلکه مفخر جهان و انسان و آدمیان باشند. بعضی از اینان مایه وحدت و پیوستگی مردمان می شوند و راهنمای زندگی و واسطه ارتباط میان اقوام و کشورهامی شوند.
3- از منظر جنابعالی در کنار اهمیت ابعاد تخصصی و حرفه ای یک مفخر علمی و فرهنگی، توجه به ابعاد هویتی این چهره ها آیا می تواند موجب ارتقای فرهنگ عمومی و اعتلای هویت قومی و ملی کشور شود؟ آیا اساساً چنین توجهی در کشور صورت می گیرد؟
مردمان با مفاخرشان به طور کلی دو رابطه متفاوت می توانند داشته باشند یکی اینکه به آنها بنازند و وجود آنان در گذشته و حال را کافی برای رفع همه مشکل ها و حل مسائل بدانند. یعنی به آنچه دارند اکتفا کنند و بنازند و خود را از کار و کوشش و نگاه به آینده معاف بدانند. یک نسبت دیگر نسبت درک عظمت مفاخر و پیروی از آنان برای نزدیک شدن به آنهاست. این گروه است که مفاخر را می شناسد و می کوشد و در کار و راه خود از ایشان مدد می گیرد اما آنان که مفاخر خود را وسیله فخرفروشی به این و آن می کنند و می پندارند که در سایه آنان می توانند اعتباری کسب کنند، محروم می مانند. به مفاخر باید تقرّب کرد و آنها را عزیز داشت. با این تقرّب و عزیز داشتن بعضی گشایش ها در زندگی و سیاست هم حاصل می شود اما اگر مردمی بخواهند کار سیاست و جامعه را صرفاً به مدد مفاخر پیش ببرند به جایی نمی رسند و از مفاخر هم دور می-شوند.
4- در کنار پاسداشت مفاخر؛ ارائه الگوهای عملی بر مبنای شخصیت این بزرگان به نسل جوان اهمیت قابل توجهی دارد؛ جنابعالی به عنوان رئیس فرهنگستان علوم ایران و چهره ماندگار عرصه حکمت از روند این الگوسازی ها رضایت دارید؟
البته مفاخر مایه اعتماد به نفس مردمان و اسوه ایشانند و اگر یاد و نامشان ماندگار شده است از آن روست که رسم و راهشان پذیرفته شده است و حرمت دارد ولی توجه کنیم که الگوسازی کاری بس دشوار است. دانشمندان ما باید به رازی و بیرونی و ابن سینا و … تأسی کنند اما این تأسی به معنی تقلید از آراء و اقوال و اعمال آنان نیست. آنان تعلق خاطر به دانش و دانایی داشتند و به مقام بزرگ رسیدند. ما نیز اگر بتوانیم از روح آنان مدد بگیریم، راه آنان را به نحوی ادامه می-دهیم.
5- اجازه بفرمایید در پایان از زبان جنابعالی ارزیابی داشته باشیم؛ از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که پیش از انقلاب اسلامی، انجمن آثار ملی نامیده شد؛ آیا پیش از انقلاب با انجمن ارتباطی داشتید؟
من پیش از انقلاب نسبتی با انجمن مفاخر نداشتم اما بعضی از آثار خوبی را که چاپ کرده بود می شناختم و می خواندم. این را هم می دانم که دانشمندان بزرگی عضو آن بوده اند. این انجمنی هم که امروز وجود دارد کارهای بزرگ کرده است و همچنان با همت بیشتر راه اسلاف را می پوید. از خداوند توفیق مسئولان و مدیران این سازمان را که از بزرگان دانش و ادب کشورند خواستارم.
6- در یک نگاه ملی از نظر جنابعالی ، پس از پیروزی انقلاب، روند پیشرفت فعالیت های انجمن چگونه است؟
پس از انقلاب و بخصوص در زمانی که استاد دکتر محقق به ریاست آن منصوب شدند. پیشرفت کار بهتر و سازمان یافته تر شده و با آمدن آقای دکتر بلخاری این فعالیت ادامه یافته و کارهای خوب و اساسی صورت گرفته است. وقتی دانشمندان در رأس سازمان های علمی باشند آن سازمان می تواند کارهای بزرگ بکند. با هیچ ملاحظه ای جاهل را نباید در رأس مرکز علمی گذاشت.
7- جایگاه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی را در سپهر فرهنگی ایران چگونه ارزیابی می فرمایید؟
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی سازمان مهم و معتبر فرهنگی است و از فرهنگ کشور پاسداری می کند و به این جهت قدر آن را باید دانست. خوشحالم که در سال های اخیر کارهای خوبی در نشر آثار خوب و اعتزاز و اکرام دانشمندان و محققان صورت گرفته است.
