فرهنگ، فلسفه و علوم انسانی
این کتاب مجموعه گفتگوهای دکتر رضا داوری اردکانی در سه سال اخیر با بعضی دوستان و روزنامه¬نگاران و اهالی فرهنگ و رسانه است. پیش از این نیز دو کتاب دیگر حاصل مجموعه گفتگوهای ایشان با عناوین «عقل و زمانه» و «نگاهی نو به سیاست و فرهنگ» توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده است. این مجموعه نیز متضمن پاسخ به پرسش¬های گوناگون جمعی از فضلا و نویسندگان در باب مسائل زمان و زندگی در این کشور است چنانکه نویسنده در مقدمه کتاب تأکید می-کند: «من و همسخنانم به آنچه امروز می¬آید و فردا کهنه می¬شود و می¬رود نپرداخته¬ایم». کتاب «فرهنگ، فلسفه و علوم انسانی» مشتمل بر 20 مصاحبه است که 6 مصاحبه پیشتر در دفتری به نام «فلسفه در روزگار فروبستگی» به چاپ رسیده است. دیگر مصاحبه¬ها در مجلات، روزنامه¬ها و خبرگزاری¬های مختلف کشور چاپ و منتشر شده است. عناوین گفتگوها عبارتند از: «یاد گذشته در محضر دوستان»، «زندگی، شعر و فلسفه»، «علم و اخلاق»، «آزادی قبل از قانون و آزادی بعد از قانون»، «داوری در ترازوی داوری»، «فلسفه دینی و فلسفه اسلامی»، «سیاستمداری و روشنفکری»، «مسائل زمان در نامه فرهنگ»، «بحثی در باب پایان تاریخ روشنفکری دینی»، «وضع فلسفه، علوم انسانی و فرهنگ در ایران»، «فلسفه در یک نگاه»، «فلسفه ایرانی»، «فلسفه معاصر ایران»، «علوم انسانی جدید در ایران»، «آسیب¬شناسی علوم انسانی»، «افق-های پیش¬رو»، «فلسفه ورزش»، «فوتبال در جهان و ایران»، «مسئله¬ای به نام کپی¬رایت و انتخاب سوم» و «یاد دوست (یاد مرحوم آقای دکتر حسن حبیبی)». داوری اردکانی در بخشی از مقدمه کتاب می¬نویسد: «من سعی کرده¬ام اگر از سیاست و روشنفکری وعلوم انسانی و ورزش و تعلیم و تربیت و … می¬گویم، بی¬تکلف باشم و مسائل را چنانکه هست و در چشممان می¬آید و نه به صورتی که در اوهام نقش بسته است ببینم و آنها را از حجاب¬های ضخیم توهم که در آنها پیچیده شده است تا حدی که می¬توانم بیرون آورم. ما در مورد فلسفه و عقل و پیشرفت و علم و پژوهش و بخصوص علوم انسانی گرفتار تصدیق¬های بلاتصور هستیم و خطر بزرگ آن است که می¬خواهیم این مسائل و بطور کلی مسئله حقیقت را در کوچه و خیابان و با تصدیق و تأیید همگانی حل کنیم. درک کوچه و خیابان اهمیت دارد اما ملاک و میزان همه چیز نیست؛ کوچه و خیابان باید سالم باشد و بکوشیم پاکیزگی¬اش حفظ شود. ولی مسائل عقل و علم و تاریخ را باید در زاویه¬های تفکر و دانایی تحقیق و حل کرد. رئیس فرهنگستان علوم در بخش دیگری از مقدمه آورده است: «مطالبی که در این دفتر آمده است، دشوار نیست، اگر کسانی آن را دشوار می¬یابند این دشواریابی به عادات فکری ما بازمی¬گردد. ما دوست نمی¬داریم ساده باشیم و به سادگی با امور و قضایا مواجه شویم، بلکه از هر چیزی تصوری می¬سازیم و با تصورات خود مشغول می-شویم. مثلاً اگر از ما در باب علم یا روشنفکری می¬پرسند چشممان را باز نمی¬کنیم که ببینیم علم چیست و کجاست و چه می¬کند و روشنفکر کیست، بلکه با تصوری که از علم و روشنفکری داریم در باب علم موجود و گذشته حکم می¬کنیم. فلسفه سخن خلاف آمد عادت است. این سخن اگر دشواری دارد، دشواری آن را به ذات آن نسبت نباید داد بلکه چون عادت آن را برنمی¬تابد دشورار می¬نماید. من در این گفتگوها بر وفق روش و رویه خود سعی کرده¬ام که چشم باز کنم و مستقیماً به سوی اشیاء و قضایا بروم و آنچه را می¬بینم و می¬یابم گزارش کنم. به این جهت است که فکر می¬کنم سخنم ساده است. امیدوارم پر اشتباه نکرده باشم». کتاب حاضر در شهریور 1393 به شمارگان 1100 نسخه و در 488 صفحه توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده است.
سیاست و فرهنگ
جلد سوم و آخرین جلد از مجموعه میزگردهای مجله نامه فرهنگ با عنوان «سیاست و فرهنگ» زیر نظر دکتر رضا داوری اردکانی نیز به چاپ رسید. پیشتر مشروح مباحث 34 جلسه میزگرد مجله نامه فرهنگ در دو کتاب با عناوین «نگاهی نو به فلسفه و فرهنگ» و «فرهنگ و کارآمدی» توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده بود و جلد سوم که به تازگی توسط این انتشارات روانه بازار شده است، «سیاست و فرهنگ» نام دارد که مشتمل بر مشروح مباحث و مذاکرات صورت گرفته در 16 جلسه میزگرد دیگر مجله نامه فرهنگ است که با حضور استادان و صاحبنظران کشور طی مدت 15 سال سردبیری استاد رضا داوری اردکانی در مجله نامه فرهنگ برگزار شده است.این سه جلد کتاب را می¬توان «دایرهً¬المعارف کوچک فرهنگ زمان» قلمداد کرد و حاصل تضارب آراء صاحبنظرانی است که در مورد مسائل مختلف فلسفی، تاریخی، علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران و جهان به بحث و گفتگو پرداخته¬اند. عناوین جلسات گفتگو و اسامی صاحبنظران حاضر در جلسات میزگردی که در جلد جدید منتشر شده است عبارتند از:
– فرهنگ و تمدن اسلامی (بهار 1372، آقایان دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر غلامعلی حداد عادل، دکتر فتح¬الله مجتبایی، دکتر جلال¬الدین مجتبوی، دکتر مهدی محقق، دکتر سیدمصطفی محقق¬داماد و رضا داوری اردکانی)
– فرهنگ و روابط بین¬الملل (تابستان و پاییز 1373، آقایان سیدمجتبی رویین¬تن، دکتر محمود سریع¬القلم، محمدعلی شعاعی، دکتر یحیی کمالی¬پور، دکتر محمدجواد لاریجانی، دکتر مهدی محسنیان¬راد، دکتر علی-نقی مشایخی، دکتر احمد نقیب¬زاده و رضا داوری اردکانی)
– دین و دنیا (زمستان 1373، آقایان آیت¬الله صادق لاریجانی، دکتر سیدجلال¬الدین مجتبوی، سیدمحمد آوینی، محمدعلی شعاعی، مسعود ترقی¬جاه و رضا داوری اردکانی)
– اسلام و غرب (بهار 1374، آقایان دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر نصرالله پورجوادی، دکتر حسین توکلی، دکتر هرمان لندوت، دکتر رضا شعبانی و رضا داوری اردکانی)
– فلسفه و فرهنگ (تابستان 1374، آقایان آیت¬الله سیدمحمد خامنه¬ای، حجت¬الاسلام و المسلمین دکتر احمد احمدی، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر غلامرضا اعوانی و رضا داوری اردکانی)
– سیاست و فرهنگ (زمستان 1374، آقایان دکتر محمدجواد لاریجانی، دکتر فرهنگ رجایی، دکتر غلامعلی خوشرو، محمدعلی شعاعی و رضا داوری اردکانی )
– سکولاریسم و فرهنگ (بهار 1375، آقایان سیدمحمد آوینی، حجت¬الاسلام و المسلمین دکتر احمد احمدی، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر غلامعلی حداد عادل، رضا داوری اردکانی و خانم دکتر ماهروزاده )
– خلاقیت و فرهنگ (تابستان 1375، آقایان سیدمحمد آوینی، بهروز افخمی، دکتر غلامعلی افروز، دکتر محمود سریع¬القلم، دکتر علی شریعتمداری، محمدعلی شعاعی، مهندس هاشمی و رضا داوری اردکانی)
– پلورالیسم و فرهنگ (زمستان 1375، آقایان دکتر غلامعلی حدادعادل، دکتر محسن خلیجی، دکتر غلامعلی خوشرو، ، حجت¬الاسلام والمسلمین علی اکبر رشاد، دکتر احمد نقیب¬زاده و رضا داوری اردکانی)
– خرد و سیاست (تابستان و پاییز 1378، دکتر علیرضا بهشتی، دکتر محسن کدیور، دکتر ولی¬رضا نصر، دکتر احمد نقیب¬زاده، محمد علی شعاعی و رضا داوری اردکانی)
– زبان و فرهنگ (زمستان 138، دکتر کوروش صفوی، دکتر محمد دبیرمقدم، دکتر لطف¬الله یارمحمدی، دکتر رضا نیلی¬پور، دکتر سیدعلی میردامادی و رضا داوری اردکانی)
– تاریخ و فرهنگ (بهار 1379، دکتر صادق آیینه¬وند، دکتر احسان اشراقی، دکتر رضا شعبانی، دکتر عبدالحسین نوایی، دکتر شهرام پازوکی و رضا داوری اردکانی)
– فرهنگ و تکنولوژی (زمستان 1381، آقایان دکتر محمدحسین سلیمی، دکتر فتح¬الله مضطرزاده، دکتر رضا مکنون، دکتر مسعود شفیعی، دکتر شهرام پازوکی، دکتر شاپور اعتماد و رضا داوری اردکانی)
– قانون و فرهنگ (تابستان 1382، آقایان دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر سیدمصطفی محقق¬داماد، دکتر یوسف مولایی، دکتر کامبیز نوروزی و رضا داوری اردکانی)
– فرهنگ و هنر (زمستان 1382، آقایان دکتر مهدی حجت، دکتر سیدمحمدرضا بهشتی، دکتر پرویز ضیاءشهابی، دکتر محمد ریخته¬گران و رضا داوری اردکانی )
– فرهنگ، فلسفه و تفکر ( بهار 1383، آقایان دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر پرویز ضیاءشهابی و رضا داوری اردکانی)
کتاب «سیاست و فرهنگ» در شهریور سال 1393 در شمارگان 1100 نسخه و در 784 صفحه به همت انتشارات سخن به چاپ رسیده است.